Tkaniny
haftowane w formie długich opon to rodzaj fryzów o charakterze
fabularnym, które przyrównywane są często do komiksów. Nie były
one jednak studiowane indywidualnie, lecz najczęściej służyły za
kanwę opowieści (często w formie śpiewanej poezji) snutej w
towarzystwie, a na co dzień stanowiły dekorację wnętrza. Wywodzą
się one z tradycji północnoeuropejskiej – skandynawskiej i
celtyckiej, gdzie najdawniejsze dwory w formie kurnych chat, miały
budowę długich i stosunkowo wąskich budowli parterowych (zwane
długimi domami), podzielonych na pomieszczenia przepierzeniami, lub
wieszanymi zasłonami. Surowa kamienna, lub drewniana przestrzeń,
dekorowana była pięknymi tkaninami i majątkiem rodzinnym. Długie
tapiserie pełniące rolę fryzów, doskonale wpisywały się w te
pomieszczenia. Większość z nich zachowała się jedynie we
fragmentach, a najstarsze z nich mają prostą dekorację ilustrującą
wypas reniferów, polowanie, przejazd wojowników, procesje
pogrzebowe władców, Ragnarok i inne sceny mitologiczne, lub
abstrakcyjne ornamenty geometryczne. Do tych zabytków należą
tapiserie z Overhogdal – IX wiek (Muzeum Regionalne w Ostersund w
Szewecji), Oseberg – IX wiek (ze statku funeralnego królowej Asy w
zbiorach Muzeum Statków Wikingów w Oslo w Norwegii), Tapiseria ze
Skog w Szewcji z XII wieku z przedstawieniem panteonu bogów
skandynawskich. Tradycja ta przetrwała w sztuce ludowej do XIX
wieku, kiedy to szczególnie na terenach Szwecji, haftowano podłużne
makaty do wystroju wnętrz (zdecydowanie mniejsze niż wielometrowe
fryzy średniowieczne). Od końca XIXwieku, temat tapiserii tkanych i
haftowanych inspirował wielu artystów do tworzenia dzieł
etnicznych i nacjonalistycznych (w sensie poszukiwania stylu
narodowego): Hannah Ryggen, Frida Hansen, Gerhard Munthe, ich prace
mają takie samo znaczenie dla kultury Skandynawskiej, jak np.
działalność Stanisława Witkiewicza, czy Zofii Stryjeńskiej dla
Polski.
Hannah Ryggen:
Gerhard Munthe:
