czwartek, 19 marca 2015

modernistyczne tapiserie skandynawskie

Tkaniny haftowane w formie długich opon to rodzaj fryzów o charakterze fabularnym, które przyrównywane są często do komiksów. Nie były one jednak studiowane indywidualnie, lecz najczęściej służyły za kanwę opowieści (często w formie śpiewanej poezji) snutej w towarzystwie, a na co dzień stanowiły dekorację wnętrza. Wywodzą się one z tradycji północnoeuropejskiej – skandynawskiej i celtyckiej, gdzie najdawniejsze dwory w formie kurnych chat, miały budowę długich i stosunkowo wąskich budowli parterowych (zwane długimi domami), podzielonych na pomieszczenia przepierzeniami, lub wieszanymi zasłonami. Surowa kamienna, lub drewniana przestrzeń, dekorowana była pięknymi tkaninami i majątkiem rodzinnym. Długie tapiserie pełniące rolę fryzów, doskonale wpisywały się w te pomieszczenia. Większość z nich zachowała się jedynie we fragmentach, a najstarsze z nich mają prostą dekorację ilustrującą wypas reniferów, polowanie, przejazd wojowników, procesje pogrzebowe władców, Ragnarok i inne sceny mitologiczne, lub abstrakcyjne ornamenty geometryczne. Do tych zabytków należą tapiserie z Overhogdal – IX wiek (Muzeum Regionalne w Ostersund w Szewecji), Oseberg – IX wiek (ze statku funeralnego królowej Asy w zbiorach Muzeum Statków Wikingów w Oslo w Norwegii), Tapiseria ze Skog w Szewcji z XII wieku z przedstawieniem panteonu bogów skandynawskich. Tradycja ta przetrwała w sztuce ludowej do XIX wieku, kiedy to szczególnie na terenach Szwecji, haftowano podłużne makaty do wystroju wnętrz (zdecydowanie mniejsze niż wielometrowe fryzy średniowieczne). Od końca XIXwieku, temat tapiserii tkanych i haftowanych inspirował wielu artystów do tworzenia dzieł etnicznych i nacjonalistycznych (w sensie poszukiwania stylu narodowego): Hannah Ryggen, Frida Hansen, Gerhard Munthe, ich prace mają takie samo znaczenie dla kultury Skandynawskiej, jak np. działalność Stanisława Witkiewicza, czy Zofii Stryjeńskiej dla Polski.

Hannah Ryggen:









Gerhard Munthe: