O modzie na pasy chronologicznie (w XVII i XVIII wieku) cz.2

lata 40', 50' i 60' XVIII wieku

Jest to okres triumfującego stylu rokoko w którym pasy ustępują finezyjnie wygiętym falom we wzornictwie jedwabi. Dominują faliście stylizowane wici roślinne, lub falujące wstęgi koronkowe w połączeniu z kwiatami. Klasyczne pasy możemy zobaczyć już jedynie na ubiorach ludzi uboższych (tkaniny pasiaste nie wymagają skomplikowanej techniki tkackiej, są zawsze tańsze i proste w produkcji). W stroju elit, pasy występują jeszcze niekiedy na banyanach, lub w celowych stylizacjach orientalnych, wybieranych na specjalne okazje, takie jak bale kostiumowe, kostiumy sceniczne, bankiety w stylu orientalnym, negliże noszone w pawilonach orientalnych.

Wśród tych stylizacji należy zwrócić uwagę na suknię sułtańską noszoną przez ekstrawaganckie  damy.

Jacques-Andre-Joseph 1743

Markiza de Sainte Maure w słynne kreacji a la sultane. Suknia turecka charakteryzowała się warstwową, płaszczową budową. Na suknię - koszulę z jasnego muślinu i bez gorsetu, założono suknię płaszcz na długi , dopasowany rękaw z jedwabiu w cienkie biało niebieskie paseczki. suknia nie jest w żaden sposób zapinana, lecz założona luźno na zakładkę i przewiązana luźno szalem w talii na sposób wschodni. Ostatnia warstwa to kolejna suknia płaszcz z tej samej jedwabnej tkaniny w kontrastowe paseczki, suknia ma krótki rękaw i wykończenia z brązowego futra. Uzupełnieniem kreacji jest turbanik w paski z mała egretą, oraz żółte bliskowschodnie buty.

Na tym przykładzie widać również że pasy w połowie XVIIII wieku były już o wiele węższe (za wyjątkiem pasów na tkaninach używanych przez uboższe warstwy społeczeństwa)


lata 70' i 80'

Od końca 60' styl rokokowy zaczął ustępować neoklasycyzmowi. We Francji jego ambasadorką była słynna hrabina du Barry, która stała sie ikoną mody jeszcze przed przybyciem do Wersalu Marii Antoniny. To jej przypisuje się popularyzowanie pasiastych jedwabi, które od około 1768 roku, stały się prawdziwym symbolem lat 70'. To znaczy, że paski na tkaninach, które dotąd kojarzyły się przede wszystkim z orientem, teraz nabrały nowego znaczenia i należy je kojarzyć z neoklasycyzmem. Oczywiście jednocześnie wciąż stosowano je również w stylizacjach turquerie. Jak więc odróżnić jedne od drugich? (następujące informacje dotyczą jedynie ostatnich trzydziestu lat xviii wieku i nie należy ich łączyć z opisanymi już dekadami wcześniejszymi)

Pasy neoklasycystyczne:

• zazwyczaj utrzymane w pastelowych kolorach (nie zawsze)
• zazwyczaj towarzyszą im broszowane girlandy kwiatów, które albo wiją się esowato wzdłuż pasów, albo "wokół" pasów.
• esowate girlandy mogą być niepełne, tzn że wzdłuż niewidzialnej linii esowatej biegną drobne bukieciki kwiatowe w takich sposób, że oko ludzkie z łatwością łączy je w układ falującej linii.
• kompozycję tworzą skomplikowane układy pasów szerokich i cienkich w różnych kolorach. Niekiedy pasy są cieniowane - jasne na środku i cienki na brzegach, co daje złudzenie przestrzenności.
• zazwyczaj pasy wynikają z pasiastej osnowy, lecz w bardziej ekskluzywnych tkaninach, są one wzbogacone o bardziej wypukłe, fakturowe paseczki lansowane.
• Jeżeli w kreacji wstępują zwyczajne dwukolorowe pasy tej samej szerokości (podobne to tych z lat 20' i 30' xviii wieku) np. zielono białe, czerwono białe itd. to są one jednak prawie o połowę węższe. Możemy poznać że nie nawiązują już do orientu, ponieważ występują w klasycznych kreacjach np. robe a la francaise, które są pozbawione turbanów, egret, szarf noszonych w pasie i innych akcesoriów orientalnych.
• w stroju męskim paseczki neoklasycystyczne występują rzadziej. Np. na habit a la francaise. wtedy są bardzo wąskie i jednokolorowe, lecz co drugi jest matowy, a co drugi błyszczący (lub inne stonowane rozwiązania)
• W latach 70' Układ pasów na rękawach jest najczęściej poziomy, a na sukni pionowy. W latach 80' z powodu nasilających się trendów neoklasycystycznych, pasy na rękawach zaczynają być w układzie pionowym. Widać najpierw w Anglii (już od końca lat 60'), a później we Francji (dopiero lata 80')

PRZYKŁADY dla lat 70':

Tkanina pochodząca według mnie z pierwszej połowy lat 70' XVIII wieku. Mamy tu jeszcze broszowane bukiety dzikiej róży, oraz falujące wstęgi koronkowe z połowy XVIII wieku, ale już w mniej dynamicznym układzie i połączone z pasami (z osnowy, oraz lansowanymi), niektóre z nich są cieniowane. Ta luksusowa tkanina jest istnym pomostem pomiędzy wzornictwem rokokowym, a neoklasycystycznym.

Podobny przykład jak wyżej, widać dokładniej cieniowanie pasów, są one uzyskane za pomocą pasiastej osnowy. Białe pióra i girlandy kwiatów są broszowane. Niebieskie tło - prawdopodobnie morowane.

Przykłady sukni a la francaise z lat 70' z jedwabi w pastelowe pasy połączonych z girlandami kwiatów. 

Suknia a la francaise z motywem srebrnej wstęgi koronkowej, jednak w układzie zdecydowanie wertykalnym i pozbawionym ekspresji.

Suknia a la francise w pasy i motywem "niewidocznej" linii falującej według której biegną broszowane bukiety róż. Poniżej detal, na którym widać jak tkanina jest rozwiązana technologicznie. Pasy różowe i w kolorze kości słoniowej są wykonane z pasiastej osnowy. Pasek brązowy jest lansowany osnowowo, podobnie jak towarzyszące mu zielone szlaczki listków laurowych, oraz białe kropki na tle różowego pasa. Dzika róża jest wybroszowana wątkowo.

poniżej podobne przykłady:

 Ciekawa tkanina z różowymi paseczkami wylansowanymi osnowowo. Motyw maleńkich kwiatków i harf również jest w stylu klasycystycznym.

 Tył sukni a la francaise, uwagę zwracają bardzo zwężone fałdy Watteau, których zredukowana szerokość jest charakterystyczna dla lat 70'. Na tym przykładzie bardzo wyraźnie widać, że pomiędzy pasami znajduje się "przezroczysta" linia falista wzdłuż której biegną małe bukieciki kwiatowe.

 Tkanina z lat 70' lub 80' w różowe pasy morowane i białe lansowane, oraz broszowane różyczki układające się po niewidocznej linii falistej. To ciekawy przykład pełen sprzeczności, ponieważ zarówno technika morowania, jak same pasy i sposób zapełniania pasów małymi kwiatkami o uproszczonym "rysunku", wywodzą się z bliskiego wschodu. Ten projekt należy jednak interpretować jako neoklasycystyczny, wymienione związki ze wschodem są przypadkowe, oto dlaczego:
- uproszczone kwiatki są w rzeczywistości pozostałością po zredukowanej, falującej girlandzie kwiatowej z połowy XVIII wieku
- paseczki mają tu znaczenie neoklasycystyczne z powodu ich zróżnicowania, oraz pastelowej kolorystyki.
-efekt morowania tak bardzo zadomowił się w jedwabnictwie zachodu, że z czasem przestano go kojarzyć z orientem.

Poniżej seria przykładów sukni z jedwabi w pasy w różnorodnych układach i kompozycjach:

Poniżej przykład ciekawej sukni a la francaise, bardzo przypominającej wczesne modele z lat 30', jednak wyróżniają ją detale pozwalające ją nieomylnie datować na lata 70', sa to: węższe pasy niż w pierwszej połowie stulecia, węższe fałdy Watteau, uproszczone mankiety.

 PRZYKŁADY pasów neoklasycystycznych dla lat 80':

Dwukolorowe pasy w latach 80' są jeszcze węższe. Tkaniny noszone na co dzień są coraz tańsze i coraz niższej jakości, ich projekty są coraz bardziej ubogie. Jak widać pasy na rękawach są już niemal zawsze w układzie pionowym.

Fragmenty tkanin z sukien Marii Antoniny, bardzo proste i "ubogie" zarówno pod względem wzorniczym jak i gatunkowym.

Luksusowa suknia wieczorowa a la anglaise inspirowana habit a la francaise z tego samego okresu zarówno pod względem wzorniczym, kolorystycznym jak i hafciarskim.

Pasy orientalizujące w latach 70' i 80':

• wyłącznie dwukolorowe pasy tej samej szerokości, raczej wąskie. 
• jaskrawa, kontrastowa kolorystyka.
• mogą być interpretowane jako orientalizujące wyłącznie, kiedy towarzysza im wyraźnie egzotyczne dodatki: przezroczyste szale w pasy, turbany, fryzury dekorowane perłami, egretami i jedwabnymi upięciami w pasy, szarfy/szale wiązane w talii z węzłem z przodu, wschodnie buty, wschodnie wachlarze, towarzystwo afrykańskiego pazia, otoczenie egzotycznych zwierząt, futrzane obramowania sukni, otwarty stanik, brak gorsetu, warstwowość kreacji np. połączenie krótkiego i długiego rękawa. (oczywiście te wszystkie możliwości nie występują na raz)
• w malarstwie niektórych artystów (malarze angielscy, a wśród francuskich Liotard) postaci arystokratów, lub postaci wyimaginowane, ubrane są często już nie tylko w stroje stylizowane, lecz oryginalne (importowane) ubiory wschodnie, są przedstawiane we wnętrzach wschodnich, w otoczeniu odpowiednich sprzętów. Dotyczy to również mężczyzn
• W stroju mężczyzn pasy orientalne występują niekiedy na banyanach.

PRZYKŁADY:

Ciekawy przykład stroju co do którego nie mam pewności czy jest orientalizujący czy nie, ponieważ suknia nosi nazwę koszuli w stylu Jezusa, a natchnieniem dla całej stylizacji była mitologiczna Aglae, czyli jedna z trzech gracji. Z jednej więc strony inspiracja jest wyraźnie klasycystyczna, ale z drugiej, forma sukni: luźna, płaszczowa przywodzi na myśl stroje orientalizujące...

Strój z lat 70' w stylu turquerie - maskaradowy. Wskazuje na to jaskrawa, kontrastowa kolorystyka, dekoracja z chwostów, paseczki, oraz przybranie fryzury inspirowane turbanem.

Suknia kreolska w paski z szarfą w talii zawiązana na sposób wschodni

Suknia z lat 80' w stylu turquerie do noszenia na co dzień, uszyta z jedwabiu w kontrastowe i jaskrawe paseczki, przewiązana w talii szarfą na sposób wschodni, fryzura przybrana kołpakiem z futra, z pasiastą kokardą i welonem z gazy w paski z metalowej nici. Welon przywieszony do kołpaka na sposób wschodni. Jest to zapewne kreacja zimowa lub jesienne z powodu aksamitnej sukni wierzchniej, oraz futrzanego nakrycia głowy.

Przykład obrazu Liotarda przedstawiającego damy zachodnie w oryginalnych strojach sprowadzonych z bliskiego wschodu, oraz w orientalnej scenerii.

lata 80' Ekstrawagancka suknia balowa turquerie z turbanem i przybraniami z chwostów i tkanin w pasy.

lata 70' strój ranny z kaftanikiem poloneskim i spódnicą uszytymi z pasiastej tkaniny indyjskiej. 



A już niebawem kolejna część cyklu na temat pasów w modzie lat 90', oraz w modzie męskiej w II połowie XVIII wieku,