Suknie, które nie przetrwały...

Jednym z problemów z ubiorami sprzed XVIII wieku, jest taki, że wiele z nich nie przetrwało do naszych czasów. Znamy je tylko z ikonografii. O tym jak wyglądają z tyłu i jak sa skonstruowane, możemy się tylko domyślać. To takie pasjonujące zagadki, które być może nigdy nie zostaną rozwikłane. Ostatnio spotkało mnie jednak miłe zaskoczenie podczas pracy nad organizacją konkursu rekonstruktorskiego w wilanowskim muzeum. Miałam do wykonania rysunki techniczne ubiorów na podstawie wybranych portretów. Jeden z nich przedstawiał podobną suknię:

Dotąd ubiory tego typu sprawiały mi problem. Nigdy nie trafiłam na ich opracowanie, byłam też przekonana, że nie zachowały się do współczesności. Nie wiedziałem nawet jak nazwać taką suknię, a co dopiero jak jest uszyta. Miałam więc duży problem z wykonaniem rysunku technicznego całej postaci z przodu i z tyłu. Aż nagle jedna z osób pracujących przy konkursie natrafiła na zdjęcie bardzo ciekawego ubioru, który otworzył wszystkim oczy.Poniżej na zdjęciu widać wydobytą z krypty suknię w zbiorach katedralnych w Turku w Finlandii. Nie mogłyśmy w to uwierzyć, ale właśnie jest to przykład zachowanej sukni tego samego typu. To znalezisko zrobiło na nas wrażenie, w końcu to obiekt unikatowy w skali światowej. 

Coraz częściej okazuje się, że niekompletne zbiory muzealne, można uzupełnić obiektami wydobytymi w ramach ekshumacji. Znajduje się w ten sposób na prawdę wyjątkowe rzeczy, które poszerzają naszą wiedzę o historycznym stroju w błyskawicznym tempie. Tak samo jest również w Polsce, gdzie mamy dość ubogie muzealne kolekcje z racji wojen i trudnej historii. Coraz częściej jednak, archeolodzy znajdują w kryptach cenne i wyjątkowe stroje. Niestety wyniki tych badań nie prędko ujrzą światło dzienne - problemem zwykle są pieniądze i nieopłacalne publikacje w naszym kraju, w którym wciąż książki o historii mody znajdują zbyt wąskie grono zainteresowanych, żeby opłacało się je wydawać. Być może szersza publiczność obejrzy ubiory pochodzące z ekshumacji na terenie Polski dopiero za jakieś dziesięć lat. 

Wróćmy jednak do tematu... Razem z Moniką z Muzeum Narodowego, zgodziłyśmy się co do tego, że jest to najprawdopodobniej jedna z wczesnych form sukni mantua. W czasie dalszych poszukiwań, natrafiłam jeszcze na inne przykłady kobiecych strojów w ikonografii, które nie przetrwały do naszych czasów, a które można by uznać za różne formy sukni mantua w jej wczesnej fazie rozwoju. Wskazuje na to płaszczowa budowa, oraz specyficzny sposób formowania ubioru za pomocą fałd i zaginania tkaniny, tak jak gdyby strój był składany niczym origami, a zszywany tylko tam gdzie to najkonieczniejsze. W tym wypadku widać wyraźnie wąskie wertykalne fałdy z przodu sukni, które według mnie są powtórzone na plecach w takiej samej, lub bardzo zbliżonej konfiguracji. Wszystkie fałdy biegną aż do ziemi a w talii są zebrane wstążką napiętą na czubatym wykończeniu gorsetu. Prawdopodobnie brzegi sukni były mocowane do gorsetu np za pomocą doszywania. 

Ten fascynujący przykład pokazuje, jak niewiele wciąż wiemy o XVII wiecznym ubiorze i że wiele jego rodzajów występowało w różnorakich odmianach. Dobrze byłoby zbadać jak odbywała się ewolucja tego ubioru, chociaż to może być niemożliwe. W każdym razie, obawiam się, że popularna legenda o tym, jakoby pani de Montespan wylansowała mantuę jako suknię upiętą ze szlafroka do maskowania ciąży, nie wyjaśnia wszystkiego i może być mocno naciągana. Oczywiście nie ma wątpliwości co do tego, że ubiór ten wywodzi się od banyanów, jednak podejrzewam tu bardziej złożony proces...